بەرابەری و موساوات.. مەلا ئیبڕاهیم مەجیدپوور
موساوات = بەرانبەری
(١) بەناوی خوای دڵاوایی دلۆڤان پێش هاتنی ئیسلام و دوای ئەویش لە نێو زۆربەی گەلانی جیهانداو هەتا سەدەی ١٨ جیاوازی چینایەتی کاری پێکراوەو تا ئێستاش کەم و زۆر هەرماوە. دوای ئەوانە ڕەوتی لابردنی ئەو هەموو بەرزیو نزمی و جیاوازیانە دەستی پێکردوەو هەوڵ دراوە نەمێنن یان کەمتر بکرێنەوە . ئەوەش کارێکی قورسو لەهەمان کاتدا مەترسیدارە و تێچوی زۆری دەوێێ. بەڵام چونکە ئـاڵـوگۆڕ پێداویستی ژیانەو دەبێ بکرێێ ،لێرو لەوێی شۆڕش و سەرهەڵدان بۆ وەدەست هێنانی ماف و ئازادی و بەرانبەری دەستی پێکردوەو بـەر دەوامە . هـێندێک ئـایین وئـیدەی تونـدرۆو خـۆ ویستی کەس نـەویستوش هـەن کە هەر خـۆیـان بـەڕاست دەزانن و بایخێک بـۆ ئەوانیتر دانانێن، لە ڕاستیدا هێندێک جار بۆ لە نـاو بـردنی ئـەوانی وەک خۆیـان نـەبێی هەوڵ دەدەن . ئـەوەش نـاکۆکی و دژایەتیەکی توندو بێڕەحمانەی لەکۆمەڵگادا دروست کردوە کە هێمنایەتی کۆمەڵگای مرڤایەتیان خستۆتە مەترسسیەوە. هێندێکیان لە ژێر چەتری ئیسلام دا ئەو تاوانە مەزنە ئەنجام دەدەن . بەڵام مەبستی ئەسڵی هاتنی ئیسلام بـۆ دابین کردنی ئەو یەکسانیە و ڕەواندن یان کەم کردنەوەی ئەو مەترسیە بوەو هەیە. ڕاشی گەیاندوە کە مرۆفەکان هەمویان لە یەک بنەماڵەن و لە مافی مرۆڤانەشدا یەکسانن و بە راشکاوی قورئان دەڵێی : {ئەی مرۆڤەکان ئێوە لە نێرو مێیەک دروست کراون و دوایە کراونە نەتەوەو هۆزی جۆراو جۆر بۆ ئەوەی لیکتر تێبگەن و بەیەکەوە ژیان تێپەر بکەن ، نەک یەکتر بخۆن. لەلای خوا کەس لەکەس ماقوڵترنیە ،پیوەری چاکی و خراپی و مـاقوڵ و نـاماقوڵیتان کردوەی خۆتانە .} لە مافی مرۆڤ بون دا زێدە بەشی بەکەس نەدراوە ژنو پیاو ناوی نەهێندراوە، وەک کوتم لە مافە گشتیی وکۆمەڵایەتیەکانیشدا جیاوازی ڕەگەزو تایەفەو ڕەنگ ونژادو وڵات دانەنراوە . عەداڵەتی کۆمەلایەتیش ئـەوەیە کە هەرکەس مافی ڕەوای خۆی بدرێتێ .
خاوەنداری مافی سیاسی و کۆمەڵایەتی و ئابوری بە بێی هیچ جیاوازیەک و زێدە بەشیەک بە ناوی دین ڕەنگ و نەژادو زمان بەکەس نـادرێی و مڵکی هەموانە و پاوانی هیچ ئیدەو ئایینێک نیە . ئێستا کە قسە لە بەرانبەری دەکەین، بابزانین موساوات لەقانوندا چۆنە و چیە. بـەرانبەری لە قانون دا سەرچاوەو یاساو ڕاسایەکە، کەدەبێی بۆ هەموو خەڵکی ژیر دەسەڵاتی حکومەتەکە وەک یەک بەڕێوە بچێ و هەموش گوێڕایەڵی بن . بەندی ٧ ڕاگەێێندراوی مافی مرۆڤی جیهانیش دەڵێی : گشت مرۆفەکان لە بەرانبەر قانـون دا یـەکسانن و مافیان پارێزراوەو هەقی خۆیانە پارێزگاری لێبکەن. ئـەوەی زۆر جێگای باسە و گلەو گازندەی زۆریشی لەسەرە مەسەلەی بەرانبەری ژن و پیاوە . ئەو دوانە وەک کوتمان لەمافەکانی مرۆڤـدا بـەتـەواوی بـەرانبەرن و دەبێی لەبواری خوێندن و ئازادی وکاری وەک یەک وهیتر، ئەو یەکسانیە پارێزاراو بێی بەو مانایە پیاو بون نەبێتە زێـدەبـەشیەک و بەناهەق زیـاتری پیبدرێی . بێگومان ئەو فەرق دانە نانە تا ئێستاش لە دنیادا بەتەواوی کارێ پێناکرێی و لەزۆر جێگایان وەک خۆی ماوەو لەهێندێک جێگاش هەرچەند لەو بوارەدا بـاش چونکە پێش بـەڵام هـێشتا نیشانـە ئـەسڵیەکە یـان نـەپێکاوە. دروشمی بەرانبەری ژن و پیاو لە ئەسڵ دا بەجێیە و دابەزاندنیشی عەینی دادپەروەریە، بەڵام گومانی تێدا نیە هێنانە گۆڕی ئەو دروشمە لـەلایـەن هـێندێک کەس و گروهەوە بازاڕ گەرمی خۆیانە و مەبەستی تری لە پشتەوەیە و ژنومافەکەی کراوەتە کاڵایەک داهاتەکەی دەس کەسانیتر دەکەوێـو بـۆ شتێکیتر سەرف دەکرێی . لەلایەکیتر تا ئێستا بەباشی ڕون نەکراوەتەوە، ئەرێی ئەو مافەی کە پیاو لە ژنی داگیر کردوە یـان ڕێزی لێناگرێ چیە ؟ هـەر بۆیەشە لە جیاتی چارەی مەسەلەکە ئاڵۆزتر بوەو لە جیاتی ڕێنوێنی و فێر کردنی چۆن پێکەوە ژیان و خۆشەویستی کردویانەتە گۆڕەپانی ڕقو قین و تـۆڵە ی جیلی ڕابردو لە پیاوی ئەوڕۆی دەستێننەوە . ئـەویش چ جۆرە تـۆڵەیەک ، واتـە لـە جێگای باب سەزای کور دەدرێی وهیتر ! نە حاوانەوە و لێکترازان و نەمانی موتمانە لە ناو هاوسەرەکاندا وا پەرەی ساندوە کە بەهاسانی چارەی ناکرێی . بـەروو بۆکەشی بۆتە تێک چونی شیرازەی بنەماڵەو جیابونەوەی ژنو مێردو سەغیرو بێی سەر پەرست و بێناز مانەوەی منداڵە کانیان . ئێمە ناتوانین و ڕەنگە نەش زانین ڕێگایەک بۆ ژیانی هێمنانەی هاوبەش نەک بۆ ژن و میرد بـەڵکو بـۆ کۆمەڵگاو تەنانەت پێشقەڕاوڵەکانیشمان بدۆزینەوە . ئێمە لـە کوردستانێکی هەرگیز ئـازادی نەدیـو دا لافی ئـوروپایەک لێدەدەین کە بـەسەدان ساڵ لـە پێشەوەی ئێمەیە.لاسا کردنەوەش ئەگەر نەیزانی قەباحەتی لێی بەیدا دەبێی. بە لێبوردنەوە دەڵێم : پێشینان راستیان کوتوە کە دەڵێن :( مریشک لاسای قەل بکاتەوە وانێکی دەدڕێی.)
گومانی تـیدا نـیە ڕابـردوی ئێمە چونکە لەسەر بناغەیەکی زانستی بەڕێوە نـەبـراوە هەڵـەو تـاوانیشی تێدا هەبـوە ، بـەڵام ڕەوا نیە تـۆ بە زەربە لێدان لە جیلی ئەوڕۆ بەخەیاڵ قەرەبوی بکەێەوە. چونکە بەهەموو پێوەرێکی شەرعی و قـانـونی نـابێی کەس لـەسەر تـاوانی یەکیتر سەزا بـدرێی . کورد کوتەنی ( ناکرێی قەزای دیزە لە گۆزە بستێندرێی) .
مـەبەستی ئـەسڵی مـوساوات و بـەرانبەری ئـەوەیـە هـەر کەس مـافی ڕەواو شیاوی خۆی بدرێیتێ . چونکە ناڕەوایە مافێک بدەی بەکەسێک کە ئیئەو نیە، تەنیا لە بەر ئەوەی پیاوە یان ژنـە ! بـروا بـە موساوات ئـەسڵی دادپەوەریـە و نابێی لە سنوری خۆی تێبپەڕێندرێی . مرۆڤ بەگشتی لە مافی مرۆڤانە دا بەرانبەرن ، ئەگێنا لە لیهاتوویی و زانست و هیزو تواناو ڕەنگ وزۆر شتیتر جیاوازیان هەیە. ژنی فەیلەسوفو پڕۆفسۆرو پلەو پـایـەی بـەرزی زۆرمان هەن پیاوی نـەخوێندەوار و کریکاریشمان هەیـە. هەمـویان شەریف و جێگای ڕیزن . کە وابوو وەک یەکەمین وشە کە خوا بە پەیامبەری کوتـوە، خوێندنە ، هەرواش بـۆ دیـاریکردنی کەسایـەتـیو زانـست و نیشان دانی لێهاتووییش هەر خوێندنە، نەک ژن بون یان پیاو بون . زاناو نەزان هەردوکیان مرۆڤن لە مافی دیاریکراو بۆ مرۆڤ هیچ جیاوازیەکیان نیە.
مەزنی وبێسنوری دەسەڵات و لیزانی خوا لەوەدایە ،دنیا و هەرچی لەناوی دایە دەسکری ئـەوە و هـەر خۆشی ڕایگرتـوە . ئـەرکی کـەڵک لـێـوەرگـرتـن و بەردوامیشی خستۆتە سەرشانی مرۆڤەکان بە مێیینەو نێرینەوە، بێی فەرقو جیاوزی چونکە هیچ گیان لەبەرێک بەبێی بونی ئـەو دوانـە بـونی محاڵەو نابێی . ئەو ژیانەش بەبێی زانست و قانون یاسا و هاوکاریو تێکۆشانی گشتی مسۆگەر نابێی . من زۆر بەڕاشکاوی دەڵێم : ئیسلام بۆ فیر کردن و ئارامی و ئاوەدانی و ناسین و ڕێزدانان بۆ مافی مرۆڤەکان بەگشتی نـاردراوە. هەمو فەرمانە گشتیەکانی بـە { یـاأیهاالناس) دەرکراون . هەموشمان دەبینین دیندارو بێدین ، موسوڵمان و غەیرە موسوڵمان لەو دنیایەدا دەژین ولەو نیعمەتو خیرو بەرەکەتەی ئەو سەرزەویە کەڵک وەردەگرن ، بێگومان بێدینەکان زیاتریشیان پێی بڕاوە . هـیوادارم لـە فەلسەفەی بـون و، نێرو مێ بـونـمان تێبگەین، پـشت بەزانست ولیهاتویی و وخزمەت بە مرۆڤایەتی و نیشتمان وگەل ببەستین و چیتر بە بیانوی بەناو پاراستنی مافی ژن بازارەکە نە شیوێنین و ژیانی ڕاستە قینەیان لێی تاڵ نەکەین .
براتان مەلا برایمی مەجید پور ٢٨ جۆزەردانی ٢٧٢١ کوردی
بەرانبەر بە ١٨ /٦ / ٢٠٢١ زایینی
Comments
Post a Comment